Παρόν και μέλλον της Ψαλτικής και των Ψαλτάδων......

Βλέπουμε σέ πολλά περί την ψαλτική ασχολούμενα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης όπως λέμε τα διάφορα …σάϊτ…μπλογκς φεϊς-μπουκ κλπ κλπ, πριν από κάθε γιορτή ή Κυριακή (και ειδικά αυτές τις Κυριακές του Τριωδίου), να αναρτώνται διάφοροι επίκαιροι ύμνοι (συνήθως ιδιόμελα και Δοξαστικά των αίνων), από καμιά 20ριά διαφορετικούς ψάλτες-ερμηνευτές, με άλλες τόσες μελοποιήσεις διαφόρων μελοποιών παλαιών τε και νεωτέρων και ακόμη περισσότερες διασκευές των διασκευών.

Ας έλθουμε όμως όλοι εμείς οι ψαλτάδες αλλά και οι περί τα ψαλτικά ασχολούμενοι, στην θέση ενός απλού μέσου πιστού-ακροατού μας, ενός οποιουδήποτε ιερού Ναού της όπου γής Ελληνόφωνης Ορθοδοξίας, πού ούτε μουσικός είναι, ούτε μερακλαντάν του όποιου ψαλτικού ύφους είναι, ούτε γνωρίζει τα ψαλτικά δρώμενα, ούτε και τον ενδιαφέρουν οι ψαλτικές ίντριγκες και αντιπαραθέσεις.

Ε λοιπόν αν ακούσομε έστω λίγο από τα αναρτώμενα και τα κρίνουμε καλοπροαίρετα με κριτήρια του μέσου πιστού, θα διαπιστώσουμε φίλοι μου δυστυχώς, ό,τι τα περισσότερα ΔΕΝ ακούγονται. Μάλιστα πέραν των μουσικών ατελειών τους, είναι από τις υπερβολικές φωνασκίες, το τσίριγμα και την εμφανή επιδίωξη των ερμηνευτών τους για προβολή, χαστούκια στον δύσμοιρο πιστό που υποτίθεται πάει στον Ναό για να προσυχηθεί και να ηρεμήσει. Αυτά μάλιστα που αναρτώνται είναι τα καλά και τα προσεγμένα τους. Φανταστείτε τα ‘‘λάϊβ…’’ και τα ‘‘ανεπεξέργαστα’’.

Αγαπητοί φίλοι δυστυχώς δεν έχουμε οι περισσότεροι ψαλτάδες αντιληφθεί ότι "προσληφθήκαμε" από τον εκάστοτε Ναό για να επιτελούμε ένα συγκεκριμένο έργο ως αντιπρόσωποι υποτίθεται των πιστών και όχι ως εμφανιζόμενοι για ‘‘περιορισμένο αριθμό εμφανίσεων τραγουδιστές’’. Και αυτό το έργο είναι η υποβοήθηση των πιστών στην προσευχή τους. Οπότε οφείλουμε να διαθέτουμε ένα στοιχειώδες μουσικό αισθητήριο πέραν της όποιας φωνής και γνώσεων, για να μην ταλαιπωρούμε τα ώτα των πιστών και αντί να τους υποβοηθούμε στην προσευχή, να τους οδηγούμε στην αποστροφή και την ταλαιπωρία.

Επειδή η μεν διοικούσα Εκκλησία μάλλον δεν θέλει ή δεν την ενδιαφέρει να ασχοληθεί σοβαρά και με λεπτομερή επιμονή στα ψαλτικά φαινόμενα παρακμής (π.χ με το ψαλτικό ρεπερτόριο, τον τρόπο και τον χρόνο ψαλμώδησης και με άλλα καίρια ψαλτικά προβλήματα), οι δε υπεύθυνοι τών περισσοτέρων Ναών είναι ή παντελώς άμουσοι ή έχουν και αυτοί χειρότερα από τους ψάλτες των μουσικά αισθητήρια, μάλλον το μέλλον της σωστής ψαλτικής είναι όχι απλά ζοφερόν αλλά αυτή οδεύει προς τον πλήρη αφανισμό της. Καί όπως στην Δημοτική μουσική, που μάλλον δεν υφίσταται πλέον, κυριάρχησαν τα τουρκο-αραβο-περσικο-φτηνο δημοτικά τύπου Ομόνοια-σίτυ, έτσι και στην ψαλτική θα επικρατήσουν -αν δεν έχει ήδη γίνει- κάτι ‘‘ψαλτάδες’’ ιδίου ύφους και τύπου ή κάποιοι άλλοι με γλυκανάλατο δήθεν ευσεβίστικο ‘‘στυλάκι’’, αμφότερα είδη καμίαν σχέση έχοντα με την πατροπαράδοτη ψαλτική υπόθεση.

Πολλοί αρέσκονται να επικαλούνται ό,τι η παράδοση εξελίσσεται, η μελοποίηση πρέπει να προχωρά κλπ κλπ κλπ. Θα αναφέρω ένα παράδειγμα. Αν έμεινε κάτι στον Πατριαρχικό Ναό από την παλαιά καλή Ψαλτική και ακούμε σήμερα παλαιές ηχογραφήσεις από εκεί και λέμε "ορίστε αυτό είναι σωστό ψάλσιμο", είναι επειδή υπήρχε πάντα η "δαμόκλειος σπάθη" του Εκκλησιάρχη και των υπευθύνων εκεί. Που παρακολουθούσαν στενά τι και πώς έψελναν οι ψαλτάδες των Πατριαρχικών αναλογίων. Και κανένας νέος ύμνος δέν εψάλλετο, αν προηγουμένως δεν είχε εγκριθεί με πολύ αυστηρά κριτήρια γιά να καθιερωθεί.

Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθώ και στο θέμα των μουσικών εκδόσεων. Τώρα με την ευκολία των ηλεκτρονικών γραφών, γέμισε ο ψαλτικός κόσμος συλλογές, εγκόλπια, ακολουθίες και μελοποιήσεις κάθε είδους διαφόρων ψαλτών-εκδοτών. Ομως αν κάποιος τις προσέξει οι πλείστες είναι  “copy paste” παλαιότερων εκδόσεων με κατά το δοκούν αυθαίρετες πινελιές των …νεοφανών μελοποιών. Χθές π.χ Κυριακή της Αποκρέω, τις καταβασίες «Βοηθός και σκεπαστής…» του Πέτρου Βυζαντίου, νεώτατες ηλεκτρονικές εκδόσεις ειρμολογίου, τις έχουν πάρει, τις έχουν ταράξει στα διγοργοτρίγοργα και τις εξέδοσαν χωρίς καν αναφορά στον αρχικό μελοποιό έστω και κατά διασκευή τού κ.τάδε.

Θα ερωτήσει κάποιος με αγωνία και καλή προαίρεση, αν υπάρχει λύση. Υπάρχει αλλά είναι δύσκολη μακρόπνοη και απαιτεί δραστικές ενέργειες. Αυτή η λύση λέγεται παιδεία. Γενική και ειδική. Αλλά όσο η έξωθεν γενική παιδεία πορεύεται όπως πορεύεται, μάλλον και η ψαλτική το ίδιο δρομολόγιο ακολουθεί.

Τέλος και επειδή μερικοί εκ του ψαλτόκοσμου, αυτοβαυκαλίζονται νομίζοντας ότι ο κόσμος των πιστών που πάει στην Εκκλησία ενδιαφέρεται για την ψαλτική και την γνήσια Βυζ.μουσική κλπ κλπ, μάλλον δεν έχουν ενδιαφερθεί να ρωτήσουν. Οι περισσότεροι εκ των εκκλησιαζομένων είναι εντελώς άσχετοι και αδιάφοροι και αν τους βάλλεις να ακούσουν διαφόρους σημερινούς κυρίαρχους του YouTube, είτε ρασοφόρους, είτε τραγουδιστές είτε τραγουδίστριες που θέλουν να κυριαρχήσουν και στα ψαλτικά, θα σου πούν "α ..ναί αυτά μας αρέσουν, αυτή είναι ψαλτική".

Σε προσωπική βάση θα «συμβούλευα» τους νέους επίδοξους ψάλτες ως προς τα εργασιακά να μην στηρίζονται στην ψαλτική ως κύρια εργασία. Σε μερικά χρόνια θα έχει κυριευθεί από ψάλτες αυτού του είδους στις καλές Εκκλησίες και από γυναίκες σε όλες τις άλλες. Και στην τελική με κάποιο σύγχρονο  μηχάνημα που θα το χειρίζεται ο πάσα ένας ως ψαλτο-dj με έτοιμο εύπεπτο ψαλτικό υλικό, σίγουρο και ανέξοδο, θα εκλείψει παντελώς το είδος.