Εδώ και πολύ καιρό ήθελα να παρακολουθήσω μία τελετή (Sema) των στροβιλιζόμενων Δερβίσηδων, δηλαδή του Ισλαμικού μοναστικού τάγματος των Mevlevi, που προήλθε από τον Mevlana Celalaeddin Rumi (1207-1273). Βέβαια τα "Μοναστήρια" των Mevlevi έχουν κλείσει στην Τουρκία από το 1923 και αμφιβάλλω αν υπάρχουν πουθενά στον κόσμο σήμερα τέτοιου είδους Μοναστήρια (τεκέδες) με Mevlevi , όπως ήταν πριν τα κλείσουν, με καθορισμένο τυπικό ακολουθιών, γέροντες, ηγουμένους, διακονήματα και πάρα πολλά άλλα στοιχεία σχεδόν ταυτόσημα με αυτά των Χριστιανικών Μοναστηρίων.
Στο Πέραν στην Κων/πολη, κοντά στον πύργο του Γαλατά έχει πλήρως ανακαινισθεί ένας Τεκές Mevlevi που υπήρχε εκεί αιώνες, που έφτασε σε μεγάλη ακμή την Οθωμανική περίοδο και στον οποίο, όπως αναφέρουν παλαιοί συγγραφείς, δίδασκε γιά μερικά χρόνια τους εκεί μουσικούς Δερβίσηδες ο Πέτρος ο Πελοποννήσιος, Λαμπαδάριος της Μεγάλης Εκκλησίας, ονομαστός μουσικός και της Εκκλησιαστικής και της εξωτερικής μουσικής.
Σε αυτόν τον Τεκέ, που τώρα λειτουργεί ως μουσείο με πλούσια συλλογή αυθεντικών πραγμάτων των Mevlevi που έζησαν εκεί, συνήθως μια φορά την εβδομάδα γίνεται αναπαράσταση της τελετής (Sema). Το πλέον βασικό είναι ότι η αναπαράσταση γίνεται απόλυτα πιστά προς την πραγματική τελετή, με εξαίρετους μουσικούς οργανοπαίκτες και "ψάλτες", οι δε στροβιλιζόμενοι Δερβίσηδες, με τον γέροντα και τους λοιπούς, επιτυγχάνουν σχεδόν να σε μεταφέρουν στο πραγματικό κλίμα της τελετής.
Βασική προϋπόθεση γιά κάποιον που ενδιαφέρεται να πάει είναι να διαβάσει και ενημερωθεί και γιά το Τάγμα και γιά την φιλοσοφία του και για το τυπικό του. Το να πάει κάποιος ως σκέτος τουρίστας και από περιέργεια, τίποτα δεν θα καταλάβει, θα χάσει τον χρόνο του και ίσως βαρεθεί κιόλας. Οπως διάβασα κάπου: "Είναι πρακτικά αδύνατο, να κατανοήσουμε τις κινήσεις του χορού των δερβίσηδων, αν δεν μελετήσουμε το παράδοξο όσο και εξωκοσμικό καθεστώς σχέσεων που αναπτύχθηκε ανάμεσά τους, για την κοινή αναζήτηση της αλήθειας, της φιλοσοφικής αγάπης και της αλληλοβοήθειας". Στο διαδίκτυο κυκλοφορούν πάμπολλες αναφορές γιά το εν λόγω μοναστικό τάγμα.
Η εβδομάδα 9-16/12/2018 είναι εβδομάδα αφιερωμένη στον ιδρυτή του τάγματος Mevlana Celalaeddin Rumi. Ετσι με κατάλληλη προετοιμασία, μαζί και με τον φίλο Χρίστο Ψωμιάδη που είναι μουσικός (Πολίτικη λύρα) και ψάλτης, πήγαμε και παρακολουθήσαμε την τελετή, χθές Κυριακή το απόγευμα. Ο αριθμός των με εισιτήριο εισερχομένων ήταν καθορισμένος και γενικά υπήρχε τάξη χωρίς την γνωστή φασαρία ανίδεων τουριστών. Επαιξαν τα καθορισμένα όργανα και "έψαλλαν" μερικοί από τους καλύτερους αυτήν την εποχή μουσικούς της Πόλης. Είναι εμφανέστατο και στους μουσικούς, αλλά -και κυρίως- στους "χορευτές" ότι ζούν την όλη τελετή. Αν δεν είναι μυημένοι οι ίδιοι, σίγουρα έχουν εξαντληθεί πάνω σε αυτό που αναπαριστούν.
Η όλη τελετή σε μεταφέρει σε άλλες εποχές, με παλαιούς αυθεντικούς ήχους και ρυθμούς. Και σίγουρα δεσπόζει η παλαιά κλασική Βυζαντινή μουσική, κάτι φυσικό αφού πάνω σε αυτήν στηρίχθηκαν όλα τα μουσικά στοιχεία των τελετών από τους διάφορους μελοποιούς. Σού έρχονται αυτόματα στον νού, ακούγοντας την εξέλιξη του μέλους, παλαιά χερουβικά και κοινωνικά, Κουκουζέλεια κρατήματα, Μπερεκέτειοι καλοφωνικοί ειρμοί και περίτεχνα μελίσματα του Πέτρου Τον εναρμόνιο βαρύ, διαδέχεται ο διατονικός και αυτόν ο πλ.Β. Ακούς σωστά διαστήματα, ακούς έλξεις, τα πάντα. Και όλα μέσα σε λιτή και απόλυτα μετρημένη έκφραση. Αυτό που σου μένει στο τέλος είναι η πεποίθηση ότι ολόκληρη η τελετή στηρίζεται πάνω στην μουσική. Ολες οι κινήσεις, οι εκφράσεις, η ένταση, η πραότητα, τα πάντα κινούνται και εκδηλώνονται βάσει της μουσικής. Κάτι που σίγουρα μας οδηγεί να αναλογισθούμε πολλά γιά τον ρόλο της μουσικής.
Παραθέτω ένα μικρό βιντεο με απόσπασμα από τον Α' χαιρετισμό, που λαμβάνουν καιρό από τον "γέροντα" πριν στροβιλισθούν οι "χορευτές". Επίσης όποιος επιθυμεί να δεί και απόσπασμα από τον Δ' χαιρετισμό, που συμμετέχουν στο στροβίλισμα και οι "γέροντες", σε έναν καταιγιστικό ρυθμό με έναν υπέροχο πλ.Β , που κλείνει με ένα μόνο όργανο και αποκαμωμένους τους χορευτές, τον μονοφωνάρη στον ίδιο ήχο καθώς και την "απόλυση" μπορεί από
Ε Δ Ω
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου